အဓိကကေတာ႔ web development နဲ႔ပါတ္သက္တာကိုေျပာခ်င္တာပါ။ အေျခခံကေနစျပီး advance ပိုင္းအထိ ေရးသြားဖို႔ ရည္ရြယ္ထားပါသည္။ ထံုးစံအတိုင္း မသိေသးသူေတြအတြက္ what is program? what is programming language? ဆိုတာေတြကိုနဲနဲေတာ႔ လွ်ာရွည္မယ္ေနာ္။ တိုက္ရိုက္ဘာသာျပန္ရရင္ေတာ႔ program ဆိုသည္မွာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္တစ္ခုကို ကြန္ပ်ဴတာအား မည္သို႔မည္ပံု လုပ္ေဆာင္ရမည္ကို ညြန္ၾကားေပးေသာ လမ္းညြန္ခ်က္မ်ားကို အစီအစဥ္ တက်စုေပါင္းထားေသာ အရာျဖစ္သည္တဲ႔။ကြန္ပ်ဴတာဆိုတာက ကၽႊန္ေတာ္တို႔ လူသားေတြေျပာတဲ႔ ဘာသာစကားမ်ိဳးကိုနားမလည္ပါဘူး.. ကြန္ပ်ဴတာက နားလည္တာက machine code ေတြကိုပါပဲ။ ကၽႊန္ေတာ္တို႔ Machine code နဲ႔ program ေရးလို႔ရေပမယ္႔ high level programming language ေတြနဲ႔ေရးတာက အမ်ားၾကီးပိုလြယ္လို႔ သံုးပါတယ္။ ကၽႊန္ေတာ္တို႔က language တစ္ခုခုနဲ႔ code ေတြကိုေရးမယ္ ၊ အဲနည္းလမ္းႏွစ္မ်ိဳးနဲ႔ program တစ္ခုကို process လုပ္ႏိုင္ပါတယ္တဲ႔ ၊ compilation နဲ႔ interpretation တို႔ျဖစ္ပါတယ္။ high level language ေတြုကို CPU ကတိုက္ရိုက္မတြက္ႏိုင္ပါဘူး။ computer ကနားလည္တဲ႔ machine language တစ္ခုျဖစ္ဖို႔ အရင္ေျပာင္းပါတယ္။compilation မွာေတာ႔ compiler လို႔ေခၚတဲ႔ program တစ္ခုနဲ႔ ေျပာင္းေလ႔ရွိပါတယ္။ compiler က program ရဲ႕စာလံုးအသိုအထား အမွားေတြကို စစ္ေဆးမယ္။ ျပီးရင္ object code ကိုထုတ္ေပးမယ္ေပါ႔။ ဒါမွ processor က execute လုပ္ႏိုင္တာပါ။ Interpreter ကေတာ႔ ကၽႊန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ source program ကို စစ္ေဆးမယ္ တခါတည္း တန္းျပီး execute လုပ္တယ္ေပါ႔ဗ်ာ။ သူက error ေတြကို အရင္စစ္မယ္ ျပီးတာနဲ႔ object code ကိုမထုတ္ပဲ တိုက္ရိုက္ execute လုပ္တာေပါ႔ဗ်ာ။ language ေပၚမွာမူတည္ျပီးေတာ႔ ပံုစံေတြက အနည္းငယ္စီေတာ႔ ကြဲျပားၾကပါတယ္။ ေျပာခ်င္တဲ႔ web development အေၾကာင္း က အခုမွလာမွာ။ ကဲ JavaScript နဲ႔ပါတ္သက္ျပီးနဲနဲ ေလကန္ၾကည့္မယ္။ JavaScript ကို ကြန္ပ်ဴတာသမားေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သိၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ေသခ်ာမသိၾကသလို စနစ္တက်ေလ႔လာတဲ႔သူကလည္း web developer ေတြေလာက္ပဲရွိမွာပါ။ လူအမ်ားစုက html ကိုေလ႔လာျပီးရင္ JavaScript ေလ႔လာရမယ္လုိ႔ ယူဆၾကပါတယ္။ JavaScript ကိုသံုးျပီးေတာ႔ ကၽႊန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ website ေတြကုိ သက္၀င္လုပ္ရွားလာေအာင္ လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ special effects ေတြကိုလည္းဖန္တီးႏိုင္ပါတယ္။ JavaScript မပါပဲ html သီးသန္႔သံုးျပီးေတာ႔လည္း website ေရးလို႔ ေတာ႔ရႏိုင္ပါတယ္။ html ကိုသံုးျပီးလုပ္လို႔မရတဲ႔ features ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကိုေတာ႔ JavaScript လို scripting language ကိုသံုးျပီးေတာ႔ ထည့္ၾကပါတယ္။
JavaScript ရဲ႕ coding က တျခား programming နဲ႔ scripting language တခ်ိဳ႕နဲ႔အေတာ္နီးစပ္ပါတယ္။ java,C++,C တုိ႔နဲ႔တူတဲ႔ syntax ေတြရွိတယ္။ Perl နဲ႔လည္းတူတာေတြရွိပါတယ္။ JavaScript က compile လုပ္ရတာမဟုတ္ပဲ interpreter သံုးျပီး run တဲ႔ language ေပါ႔ဗ်ာ။
JavaScript ျဖစ္ေပၚလာတာက ေတာ႔ Netscape Communications Corporations နဲ႔ Sun Microsystems, Inc တို႕ကေန 1995 December 4 ရက္မွာ စတင္ပါတယ္တဲ႔။JavaScript လို႔မေခၚခင္တုန္းက livescript လို႔ေခၚခဲ႔ဖူးပါတယ္။ JavaScript က object-based ျဖစ္ပါတယ္။ client side scripting language ျဖစ္ပါတယ္။ web pages ေတြကိုသက္၀င္လႈပ္ရွားလာေအာင္ dynamic ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေပးတာေပါ႔ဗ်ာ။ client side ဆိုတာကဘာလဲသိရပါမယ္။ ဆိုလိုတာက JavaScript ကို run ေပးတာဟာ ကၽႊန္ေတာ္တို႔ အသံုးျပဳတဲ႔ software (client) ကိုသံုးလို႔ေခၚတာပါ။ server side language ေတြလည္းမ်ားစြာရွိတယ္ေလ။ ဥပမာ php ေပါ႔ဗ်ာ။ သူ႔လိုမ်ိဳးၾကေတာ႔ web server ေပၚမွာ run တာေပါ႔။ ကၽႊန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ JavaScript ကို run ေပးတဲ႔ client ကေတာ႔ Mozilla Firefox တို႔ IE တို႔လို web browser ေတြေပါ႔ဗ်ာ။ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းသိသြားရေအာင္ client side နဲ႔ server side languages ေတြရဲ႕အလုပ္လုပ္ပံုကိုပါတခါတည္းေလ႔လာၾကရေအာင္ဗ်ာ။
server-side language ေတြက web page ေတြဆီကေန ပို႔ေပးလိုက္တဲ႔ အခ်က္အလက္ေတြကိုရယူပါတယ္။ host ရဲ႕ server ဆီကို ေရာက္လာမယ္။ ေရာက္လာတဲ႔ information ေပၚမွာမူတည္ျပီးေတာ႔ server ေပၚမွာ run ပါတယ္။ ျပီးမွ browser ဆီကို လိုအပ္တဲ႔အခ်က္အလက္ကိုျပန္ပို႔ေပးပါတယ္။ ဥပမာ ကၽႊန္ေတာ္တို႔က web page ေပၚမွာ click တစ္ခ်က္ႏွိပ္လိုက္ရင္ ကၽႊန္ေတာ္တို႔ အဲဒီ click ႏွိပ္လိုက္ျခင္းေၾကာင့္ ရလာတဲ႔ result ကိုမျမင္ရခင္မွာ server ဆီကို ကၽႊန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ Input ေပးလိုက္တဲ႔ အခ်က္အလက္ေတြကို ပို႔တာ ရယ္ server ကေန ျပန္ပို႔တာေတြ လုပ္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။ဒါက server-side ရဲ႕သေဘာပါ။
client-side language ကေတာ႔ ကၽႊန္ေတာ္တို႔ user ေတြအသံုးျပဳတဲ႔ client ေပၚမွာပဲ တိုက္ရိုက္ run တာပါ။ JavaScript ရဲ႕ client ကေတာ႔ web browser ေပါ႔။ ဒါေၾကာင့္ သူ႔အေနနဲ႔ web server ဆီကို information ပို႔တာ ျပန္ထုတ္တာေတြ လုပ္ဖုိ႔မလိုပါဘူး။ သေဘာတရားကေတာ႔ browser က code ကိုဖတ္တယ္ ျပီးရင္ interprets လုပ္တယ္။ ျပီးရင္ ျပန္ထုတ္ျပတယ္။ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ျပီးပါတယ္။ သူ႔ေနရာနဲ႔ သူေတာ႔ client-side ေရာ server-side ေရာ လိုအပ္ပါတယ္။ ဥပမာ form တစ္ခု ဆိုပါစို႔ဗ်ာ။ ကၽႊန္ေတာ္ တို႔ sign up လုပ္တဲ႔အခါျဖစ္ျဖစ္ေပါ႔ ကၽႊန္ေတာ္တို႔ text box ထဲမွာထည့္လိုက္တဲ႔ data ေတြကိုမွန္ မမွန္ ကို client side language တစ္ခုနဲ႔စစ္မယ္။valid ျဖစ္မျဖစ္ကိုေပါ႔။ ျပီးမွ submit ကိုျဖစ္ျဖစ္ႏွိပ္လိုက္မွ server ဆီကိုပို႔မွာေပါ႔။ server ဆီကိုမွန္ကန္တဲ႔ information ေတြပဲေရာက္ရွိေစတာေပါ႔ဗ်ာ။ web server ေပၚမွာ အခ်က္အလက္ေတြကို save လုပ္ျပီး သိမ္းထားဖို႔လိုအပ္တာမ်ိဳး ၾကေတာ႔ server side နဲ႔ပဲလုပ္လို႔ရတာေပါ႔။ ကဲ JavaScript က scripting language တဲ႔။ ဒါဆို scripting lanauge က ဘာလဲ။ scripting language ေတြက compile လုပ္စရာမလိုပါဘူး၊ client ကေနပဲ တိုက္ရိုက္ interpret လုပ္ပါတယ္။ ပံုမွန္ programming language ေတြ မွာက ကၽႊန္ေတာ္တို႔ program ေရးတယ္။ မ run ခင္မွာ အရင္ compile လုပ္ရေသးတယ္ေလ။ ဒါမွ syntax errors ေတြ မရွိတာေသခ်ာမွ ေကာင္းေကာင္း run လို႔ရမွာပါ။ scripting language ၾကေတာ႔ တိုက္ရိုက္ ဘာသာျပန္တယ္ေပါ႔ဗ်ာ။ code ရဲ႕ result ကိုျမန္ျမန္သိရတာေပါ႔။ syntax error ေတြဘယ္လိုရွင္းမလဲဆိုတာကေတာ႔ သံုုးတဲ႔ client က error ေတြကို ဘယ္လို hundle လုပ္ႏိုင္တဲ႔ေပၚမွာမူတည္မွာပါ။
